Op de plek van het huidige Kardinaal Van Rossumhuis stond in ieder geval vanaf 1510 het Zwolse munthuis. Zwolle kreeg in 1488 van keizer Frederik III het recht eigen munten te slaan. Nadat de muntmeester in de 17de eeuw zijn bedrijf naar een andere plek in de stad verplaatste, stond het gebouw bekend als de Oude Munt. Het lag aan één van de Zwolse binnenwateren, de Kleine Aa. Het complex bestond naast het hoofdgebouw uit een klein huisje aan de straat, een afgeschoten binnenhof, een stal en vijf huisjes bij de poort. De laatste zijn ongetwijfeld gebruikt door de gezellen van de muntmeester.
Joodse erediensten vinden plaats in daarvoor aangewezen ruimtes. Aanvankelijk zal de kleine Joodse gemeente nog in een kamer in het huis van een van de rijkere leden bijeen gekomen zijn. Toen de gemeente in de loop van de 18e eeuw groeide tot zo’n 240 mensen, had men uiteraard een grotere ruimte nodig. Men ging op zoek naar een geschikt gebouw dat als synagoge dienst kon doen. Op 11 april 1747 kreeg de Joodse gemeente toestemming van het stadsbestuur om openbare godsdienstoefening te houden in de Oude Munt. Dit gebouw was eigendom van luitenant G.A.J. Markloff te Harderwijk en was al in 1746 voor de tijd van twaalf jaar voor dit doel gehuurd.
In het hoofdgebouw zullen na de nodige aanpassingen ongetwijfeld de diensten hebben plaatsgevonden. In het complex woonde ook de koster, die in 1747 zeer tegen de zin van het bestuur enkele soldaten bij zich in huis liet wonen. Naast de koster, die ook schoolmeester was, had de groeiende gemeente in ieder geval al in 1745 een rabbijn en een voorzanger (degene die de synagogedienst leidt) in dienst.
Het contract over het gebruik van de Oude Munt liep tot 30 april 1758. Met Markloff kon echter geen overeenstemming worden bereikt over koop van het gebouw of verlenging van het contract op dezelfde voorwaarden. Het bestuur van de Joodse gemeente verzocht daarop het stadsbestuur bouwgrond beschikbaar te stellen om een nieuwe synagoge te bouwen. In plaats daarvan kreeg de joodse gemeente de Librije bij de Broerenkerk in bruikleen. Dit werd de tweede synagoge.
Verantwoording
Tekst:
De tekst is met minieme wijzigingen en met toestemming van de auteurs en de uitgever overgenomen uit Jaap Hagedoorn en Marco Groen, Gids langs de geschiedenis van joods Zwolle (Zwolle, Stichting Judaica Zwolle, 1999), 23. De complete Gids is ook te vinden op https://www.judaica-zwolle.nl/index.php?pageID=31.
Laatst bijgewerkt:
Augustus 2022